Türkiye ekonomisinde uygulanan ekonomi politikası sonucunda sanayi üretiminde ve istihdamda önemli daralmalar yaşandı. Bu gelişme, Türkiye ekonomisinin 2024 yılına ilişkin beklentilerin ekonomik durgunluk yönünde şekillenmesine yol açtı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in göreve gelmesinin, Merkez Bankası (TCMB) yönetiminin değişmesinin ve yeni ekonomi politikasına geçilmesinin üzerinden bir yılı aşkın süre geçti.
Bu dönemde TCMB faizleri Haziran 2023'ten bu yıl mart ayına kadar olan dönemde politika faizini 41,5 puan artırarak yüzde 50'ye yükseltti.
Sıkı para politikası finansmana erişimde problemler yaratırken bu dönemde sanayi üretimi sert düştü ve geniş tanımlı işsizlikte tarihi bir artış gerçekleşti.
Ayrıca Türkiye’nin dev şirketlerinin bilançoları enflasyon muhasebesi etkisi ile olsa da beklentilerin altında gerçekleşmeye devam etti. Aynı zamanda reel kesimin geleceğe dair beklentileri de ekonomik gidişattan etkilendi.
Sanayi ve otomobil üretimi geriledi
TÜİK verilerine göre haziranda sanayi üretimi aylık yüzde 2,1, yıllık yüzde 4,7 azaldı. Aynı dönemde ihracat miktarı yıllık yüzde 8 azaldı. Otomotiv üretimi ise yılın ilk 7 ayında döneminde yüzde 5 daralmıştı.
Ekonomi politikasının sonuçları istihdamda da kendini gösterdi. Haziran ayında geniş tanımlı işsizlik yüzde 27,3 ile pandemi dönemi olan 2021 yılı ilk çeyreğinden bu yana en yüksek seviyesini gördü.
Ayrıca bugün açıklanan verilerde, hem imalat sanayide kapasite kullanımının gerilediği hem de reel kesimin geleceğe ilişkin beklentilerinin gerilediği görüldü.
TCMB verilerine göre, Reel Kesim Güven Endeksi bir önceki aya göre 1,8 puan azalarak 98,5 seviyesinde gerçekleşti. Reel kesim güveni böylece pandemi seviyesine gerilemiş oldu.
TCMB anketine göre imalat sanayinin mevcut toplam sipariş miktarı, gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı ve istihdama ilişkin beklentileri de geriledi.
Araştırmacılar daralma bekliyor
Tüm bu gelişmeler ekonomistlerin Türkiye ekonomisinde daralma beklentilerini artırdı. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) ekonomistlerine göre, Türkiye ekonomisinin 2024 yılının ikinci çeyreğinde yıllık bazda kıyasla yüzde 0,6 çeyreklik bazda yüzde 0,7 daralma bekleniyor.
BETAM araştırmacıları yılın ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla tüketim malları ithalatındaki yüzde 6,5'lik artışa karşı konut kredilerinde yüzde 9,5'lik ve kamu harcamalarında yüzde 11,1'lik azalma olduğunu öngördü.
Stagflasyon mu geliyor?
Türkiye ekonomisinde enflasyonda temmuzda aylık yüzde 3,23, yıllık yüzde 61,78 ile yüksek seyrini sürdürürken ekonomik durgunluk beklentileri 'stagflasyon' tartışmalarını tetikledi.
Stagflasyon, bir ekonomide önceki dönemlerden daha düşük büyüme yüksek işsizlik ve enflasyondaki yükseliş seyrinin sürmesi durumlarının aynı anda ortaya çıkması olarak tanımlanırken önümüzdeki dönemde enflasyonun seyri bu durumun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinde belirleyici olacak.
