Yeni yıl için geri sayım sürerken milyonlarca çalışan ve emekli yeni yılda alacakları zamları hesaplıyor.
Yüksek enflasyon, artan geçim sıkıntısı ile ay sonunu getirmeyen ve açlık sınırının neredeyse yarısı kadar maaş alan milyonlarca emekli, 7.500 TL olan en düşük emekli maaşını tamamlama sınırı yükseltilmezse 2024’te de nefes alamayacak.
Türkiye Emekliler Derneği (TÜED) Genel Başkanı Kazım Ergün, geçmişte sosyal güvenlik mevzuatında yapılan bazı değişikliklerin emekli aylıklarında eşitsizliğe yol açtığını söyledi.
Türkiye'deki emekli sayısının 15,6 milyon civarında olduğunu belirten Ergün, yaklaşık 6 milyon emeklinin 7 bin 500 lira düzeyinde aylık aldığına dikkati çekti.
Kök aylığın en düşüğü 5 bin 500 lira seviyesinde
Milyonlarca emeklinin kök aylığının en düşük emekli aylığı olan 7 bin 500 liranın altında olduğunu vurgulayan Ergün, şu bilgileri verdi:
"Devlet katkısıyla 7 bin 500 liraya yükseltilen kök aylıkların en düşüğü 5 bin 500 lira seviyesinde. 5 bin 500 liralık kök aylığa kamuoyunda beklentisi oluşan yüzde 50 zam uygulansa bile bu kapsamdaki emeklilerin alacağı aylık 8 bin 250 lira olacak. Bu durumda devlet katkısıyla 7 bin 500 lira aylık alan bir emeklinin aylığına aslında yüzde 10 zam yapılması anlamına gelecek. Kök aylığı 5 bin 500 ila 7 bin 500 lira arasında olan emeklilerin aylıklarına ise kök aylığının seviyesine göre yüzde 20 veya yüzde 33 düzeyinde zam yapılacak."
"Yüksek prim ödeyenlere seyyanen zam yapılmalı"
Emeklilerin gelir ve refah seviyesinin artması için kök aylıkların yükseltilmesi gerektiğini belirten Ergün, "Milyonlarca emeklinin kök aylığı en düşük emekli aylığı olan 7 bin 500 liranın altında. Emeklilerin önemli bir kısmı devlet katkısıyla 7 bin 500 lira aylık alıyor. Bu nedenle 7 bin 500 lira kök aylık kabul edilmeli, ocak ayındaki zam bunun üzerine yapılmalı. Bu adım atılmazsa milyonlarca emekli yine enflasyonun altında zam almış olacak" diye konuştu.
Ergün, yüksek prim ödeyerek 7 bin 500 liranın üzerinde aylık alanların haksızlığa uğratılmaması için bu gruptakilerin aylıklarına da ayrıca seyyanen iyileştirme yapılmasını isteyerek, bu rakamın temmuz ayında memurlara uygulanan 8 bin 77 lira tutarında olması gerektiği belirtti.
Milyonlarca emeklinin yılbaşı zammı belli oldu: 0 TL
İktisatçı Prof. Dr. Aziz Çelik, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, yüzde 50 artış yapılsa dahi milyonlarca emeklinin sıfır zam ya da düşük zam alabileceğini gündeme getirdi. Bunun nedeni ise zammın, fiilen ele geçen en düşük emekli aylığı 7.500 TL üzerine değil kök aylıklara yapılması. Aralık ayı enflasyon oranının açıklanmasıyla emeklinin alacağı zam da netleşecek. Emekliler şu anda 5 aylık yüzde 33.66 oranında artışı hak etmiş durumda. 6 aylık enflasyon ise yüzde 38-40 seviyelerinde bekleniyor.
Hazine desteğiyle maaşları 7.500 liraya tamamlanan düzenlemeden faydanalan SGK, Bağ-Kur ve EYT’den emekli aylığı alanlarla birlikte 11 milyona yakın vatandaş sıfır ya da çok düşük zam oranlarıyla karşı karşıya kalabilir.
Kök maaşı yaklaşık 5.500 lira olan 6 milyon vatandaş, 6 aylık enflasyon oranı yüzde 40 olur ve bu oran üzerinden zam alırsa artış 2.200 TL olacak ve aylığı 7.700 lirada kalacak. Yani emeklinin aldığı gerçek zam oranı aslında yüzde 2.6 olacak. Seçim öncesi olduğu için eğer iktidar artışı yüzde 50’ye çıkarırsa aynı kök aylık üzerinden yapılan hesaplamada da maaş ancak 8.250 lirayı görebilecek. Bu hesaba göre de mevcutta 7.500 TL alan emeklinin cebine yansıyan gerçek zam yüzde 10’da kalacak. Kök aylığı 5.000 lira olan emekli yüzde 50 zam aldığında ise maaşı 7.500 liraya ulaşacak ve temmuzdan bu yana Hazine desteğiyle aldığı aynı maaşı almaya devam etmek zorunda kalacak.
Kök maaş nedir ?
Kök maaş, en düşük emekli maaşı sınırlaması sonrası getirilen ek zamlar olmaksızın emekli maaşının ham halidir. Bilindiği üzere en düşük emekli maaşı sınırlaması ile sınırın altında kalan maaşlar, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından eklenen zamla alt sınıra yükseltiliyor. Bu farkların eklenmemiş halindeki emekli maaşı kök maaş olarak tanımlanıyor.
Kök maaş nasıl hesaplanır ?
Örneğin kök maaşı 5 bin 500 lira olan bir emekliye, temmuz ayında yüzde 30 zam yapıldı diyelim. Bu zam 7 bin 500 lira üstünden değil 5 bin 500 lira üstünden yansıtılacak. Emeklinin kök maaşı yüzde 30 zam sonrası 7 bin 150 TL olacak. Ancak en düşük maaş 7 bin 500 TL olduğu için yine 7 bin 500 TL maaş almaya devam edecek. Aradaki farkı Hazine karşılayacak.
Yani emekliye 7 bin 500 liranın üzerine yüzde 30 zam yapılıp 9 bin 750 lira maaş verilmeyecek. Ancak diyelim en düşük maaş temmuzda 8 bin liraya yükseltildi. Yüzde 30 zam sonrası kök maaşı 7 bin 150 lira olan emekli 8 bin lira maaşa hak kazanacak.
