Yüksek faizle birlikte döviz payı mevduatta gerilerken kredilerde artıyor.
BDDK verilerine göre, 2 Ağustos 2024 tarihi itibarıyla TL cinsi kredilerin dört haftalık artışı yüzde 1,26 olurken, döviz cinsi kredilerde bu oran yüzde 2,18 oldu.
2 Ağustos itibarıyla yıllıklandırılmış 13 haftalık artışlar bireysel kredilerde yüzde 34,2, TL ticari kredilerde yüzde 12,4, döviz kredilerde yüzde 49,1 olarak kayıtlara geçti.
Mevduattan kredilere kaydı
Yerel seçim sonrası 29 Mart-2 Ağustos arasındaki yaklaşık dört aylık dönemde yurt içi yerleşik döviz mevduatı 22,3 milyar dolar gerilerken, döviz cinsi kredi hacmi 22 milyar dolar arttı.
Yerel seçim sonrası dört ayda TL cinsi kredi hacmi yüzde 5,17 oranında artarken, bu rakam döviz cinsi kredilerde yüzde 16,31 oldu. Son dört ayda döviz kredi büyüme hızı, TL kredi büyüme hızını üçe katladı.
Bu dönemde toplam kredi hacmi içinde döviz mevduatın payı yüzde 43,77'den yüzde 37,51'e gerilerken, döviz kredilerin payı yüzde 33,64'ten yüzde 36,43'e yükseldi.
2 Ağustos haftası itibarıyla yıllık bileşik ortalama faiz oranları, TL ticari kredide yüzde 61,66, Euro cinsi ticari kredide yüzde 6,51, dolar cinsi ticari kredide yüzde 8,51, TL cinsi ihtiyaç kredisinde yüzde 73,93 seviyesinde bulunuyor.
Döviz kurlarının yüksek faiz ve sıcak para girişleri etkisiyle yatay seyrettiği son dönemde, döviz cinsi borçlanma şirketler tarafından cazip görülüyor.
TCMB'den önlem gelmişti
Döviz cinsi kredilerdeki hızlı artış üzerine Merkez Bankası (TCMB) bu alanda sınırlayıcı adımlar atmıştı.
Yabancı kredilerde aylık büyüme sınırı 23 Mayıs 2024 tarihli TCMB kararı ile yüzde 2 olarak belirlenmişti. TCMB 20 Temmuz 2024 tarihinde ise bu sınırı yüzde 1,5'e düşürmüştü.
TL kredilerde de aylık yüzde 2'lik büyüme sınırı bulunuyor ancak yatırım kredileri sınırlamadan muaf tutuluyor.
TCMB, yatırım kredilerine sağlanan istisnanın kapsamını genişleterek, uluslararası kalkınma finansmanı kuruluşlarından sağlanan kaynaklar kapsamında kullandırılan yatırım kredilerinin TL ve yabancı para kredi büyüme sınırlarından muaf tutulmasına karar vermişti.
Tablo tersine döndü
TL faizinin siyasi hesaplarla düşük tutulduğu dönemde düşük faizli TL kredi çekenler, parasını dövize ve altına yatırmış, döviz kredi bakiyesi olanlar da düşük faizli TL kredi kullanıp bu bakiyeyi azaltma yoluna gitmişti.
Bu yolla özel sektörün döviz açığı da TCMB rezervleri kullanılarak azaltılmıştı.
Nitekim, 2018 sonunda 182,2 milyar dolar olan döviz kredi hacmi, 2023 sonunda 128,7 milyar dolara kadar gerilemiş, beş yıldaki düşüş 53,5 milyar dolar olmuştu.
2024 ile birlikte ise tablo değişti ve döviz krediye erişebilen şirketler, bu krediyi ithalat ve yatırım ödemelerinin yanı sıra yüksek TL faizden yaralanmak için kullanmaya başladı.
Reel sektörün döviz açığı nisanda 11,4 milyar dolar artarak son 13 yılın en hızlı aylık artışına imza atmıştı.
Döviz krediye, bazı istisnalar dışında sadece döviz geliri bulunan şirketler, döviz gelirleriyle orantılı olarak erişebiliyor.
